Ekspert WSB: DarkNet - ciemna strona Internetu czy walka o anonimowość ? 

Bezpośrednie tłumaczenie słowa DarkNet oznacza „ciemną sieć”, czyli tą stronę Internetu, gdzie kwitnie wirtualny czarny rynek, na którym można kupić dosłownie wszystko. Znajdziemy tam "sklepy", które w swoim asortymencie mają nie tylko broń, narkotyki czy fałszywe dokumenty. Wachlarz produktów jest znacznie szerszy i obejmuje między innymi złoto, diamenty, konta na Netflixie, tożsamość innej osoby, a także dziecięcą pornografię. Sprzedaż usług też jest w cenie. Oferty zabójców do wynajęcia lub kogoś, kto wymaże naszą tożsamość z wszelkich baz instytucji publicznych to chleb powszedni.  W DarkNecie można zlecić nawet atak hakerski, a handel żywym towarem kwitnie tam od lat.  

Obecnie DarkNet jest siedliskiem cyberprzestępców lecz jego powstanie nie takie miało pierwotne założenia. Początkowo, nim zaczął wymykać się spod kontroli i służyć  tylko i wyłącznie działaniom bezprawnym, był odpowiedzią na stopniowo zwiększający się brak anonimowości w sieci. Pierwotnie miał służyć jako narzędzie do wymiany myśli i poglądów, ze względu na surową cenzurę obowiązującą w tradycyjnej sieci, jak również bezwzględne represje ze strony totalitarnych cenzorów działających na zlecenie dyktatorów rządzących danym krajem.

Mimo, iż powszechnie znane i wykorzystywane przeglądarki takie jak Google, Opera czy Internet Explorer nie pozwolą przenieść się na mroczną stronę Internetu, to z łatwością za ich pomocą każdy użytkownik znajdzie wskazówki, w jaki sposób skorzystać z sieci DarkNet. Wystarczy bowiem, że  zainstaluje na swoim urządzeniu przeglądarkę typu TOR lub FreeNet i już „ukryta sieć” staje przed nim otworem. Zwłaszcza pierwsza z wymienionych przeglądarek cieszy się niezmiennie największą popularnością. TOR jest rezultatem prac naukowców zatrudnionych w Laboratorium Badań Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych. Miał za zadanie zapewnić jak najwyższy poziom ochrony i bezpieczeństwa informacji przesyłanych
i przetwarzanych przez amerykańskie agencje rządowe

Przechodząc do kwestii technicznych warto wspomnieć, że adresy URL spotykane na co dzień, w niczym nie przypominają tych, które funkcjonują po drugiej stronie sieci. Adresy w sieci DarkNet bywają określane mianem „onion”, czyli tzw. krążków cebuli ponieważ w pewnym sensie składają się z kilku  warstw. Najczęściej są to kombinacje losowych cyfr oraz liter, którym towarzyszy końcówka .onion.routing odbywa się to w oparciu o wielokrotne szyfrowanie pakietów i przesyłanie ich przez kilka węzłów, tzw. onion router, z czego każdy z nich odczytuje informacje i wysyła je do kolejnego routera, który w tożsamy wręcz sposób ponawia powyższą operację. Dzięki temu zarówno przesyłane wiadomości, jak i adresy pozostają nieznane.

W przeciwieństwie do ogólnodostępnego Internetu, Darknet  pozwala na całkowitą anonimowość, nie obowiązują tam jakiekolwiek ograniczenia związane z cenzurą, czy też wolnością słowa i wypowiedzi. Stąd też niezwykle często pojawiają się hasła, które przeciętny użytkownik od razu uznałby za niewłaściwe i konieczne do zgłoszenia organom ścigania jako naruszające prawo. 

Alternatywna sieć umożliwia swoim odbiorcom nawiązywanie różnego rodzaju kontaktów na niespotykaną skalę. Między innymi zawieranie transakcji w oparciu o kupno lub sprzedaż produktów bądź usług, które w tradycyjnej rzeczywistości skutkowałyby konfliktem z prawem. W związku z tym, że DarkNet umożliwia zachowanie całkowitej anonimowości, której tak brakuje w obecnym świecie wirtualnym, ma on swoich zwolenników nie tylko pośród osób, które cenią sobie prywatność, ale także wśród przestępców, pedofilów, hakerów, oszustów, a nawet pośród pracowników tajnych służb rządowych. Jest to kompletnie odosobniony, dla przeciętnego użytkownika obcy świat, niezwykle zresztą hermetyczny, gdzie zasady prawa powszechnego nie mają żadnego znaczenia. Obowiązują tam wewnętrzne reguły, całkowicie odbiegające od tych ogólnie znanych i stosowanych na co dzień. DarkNet, jak przystało na pewnego rodzaju podziemne wirtualne państwo, posiada nawet własną kryptowalutę, tzw. bitcoin, który umożliwia szybkie i anonimowe transakcje. Niestety w tej wirtualnej przestrzeni poza przestępcami odnajdują się również międzynarodowi terroryści.

Głęboka wiara w powodzenie i skuteczność dotychczasowych działań podejmowanych przez organy ścigania pozwala przypuszczać, że w znacznym stopniu działania przestępcze z wykorzystaniem zaszyfrowanej sieci zostaną ukrócone i tak, jak było to w pierwotnym zamiarze, pozostanie on użytkowany przez osoby zamieszkujące w regionach, gdzie brak jest wolności słowa i wypowiedzi, a każdy ich przejaw zostanie surowo przez władzę ukarany. Przyszłość nielegalnej działalności w sieci będzie się opierała na wyścigu między przestępcami a służbami. Systemy zapewniające bezpieczeństwo i anonimowość stają się coraz bardziej wyrafinowane i trudniejsze do złamania. Agencje rządowe są świadome, że nie da się całkowicie wyeliminować działalności przestępczej w Internecie ani odpowiednio dobrze zabezpieczyć się przed hakerami. Skoro jest odpowiedni popyt i podaż, to ludzie zawsze znajdą sposób na obejście prawa.

W Białej Księdze Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczpospolitej Polskiej zawarte zostały punkty dotyczące wysokiej rangi zagrożeń pochodzących z przestrzeni cybernetycznej. Zwrócono szczególną uwagę na potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa oraz ciągłości dowodzenia i kierowania siłami zbrojnymi oraz państwem. Jednym z zespołów powołanych w tym celu jest Zespół CERT Polska, który działa w strukturach NASK– Państwowego Instytutu Badawczego prowadzącego działalność naukową, krajowy rejestr domen .pl i dostarczającego zaawansowane usługi teleinformatyczne. CERT Polska powstał w 1996 roku i był pierwszym w Polsce zespołem reagowania na incydenty. Dzięki prężnej działalności w środowisku zespołów reagujących, stał się rozpoznawalnym i doświadczonym podmiotem w dziedzinie bezpieczeństwa komputerowego. Powołano, także  Biuro do Walki z Cyberprzestępczością w Komendzie Głównej Policji. Do zadań głównych biura należy koordynacja działań wszystkich jednostek Policji w kraju, zajmujących się zwalczaniem cyberprzestępczości.

Samo korzystanie z przeglądarki TOR jest obecnie zgodne z polskim prawem (podobnie, jak technologia torrent, która również często uważana jest za technologię nielegalną w szczególności związaną z naruszeniami praw autorskich). Jednak uruchamiając klienta sieci TOR, każdy z nas może jednym kliknięciem stać się tzw. "węzłem wyjściowym", przez który do Internetu dostęp uzyskają inne, nieznane nam osoby. Mogą one robić różne rzeczy w sieci; od wysyłania obraźliwych komentarzy na forach aż do wykradania baz danych z serwisów internetowych i publikację wykradzionych danych w Internecie. Ślad (adres IP) zaprowadzi do nas. I wtedy rodzą się pytania: Czy będąc tzw. exit-nodem TOR odpowiadamy za ruch innych internautów (którego przecież nie możemy przewidzieć)? Jeśli tak, co nam za to grozi prawnie, nie tylko od strony samych przepisów, ale również ze strony ewentualnych procedur organów ścigania? Przesłuchanie? Wszystko zależy  zależy od indywidualnej sytuacji, nie zmienia to faktu, że  możemy być pociągnięci do odpowiedzialności karnej.

Pamiętajmy jednak, że  Darknet, przez wielu określany jako siedlisko przestępczości i raj dla kryminalistów zajmujących się handlem bronią, narkotykami i ludźmi ma jednak drugie oblicze. Jest alternatywą dla wszystkich internautów nie mogących jawnie wygłaszać swoich poglądów lub tych, którzy nie mają dostępu do rzetelnych informacji poprzez cenzurę nałożoną przez ustrój totalitarny kraju, w którym żyją. Dzięki przeglądarkom takim, jak TOR mogą względnie bezpiecznie poruszać się w sieci, komunikować się z ludźmi spoza swojego kraju, zdobywać informacje niebędące propagandą lub krytycznie wypowiadać się na temat reżimu.