Ekspert: rynek transportu lotniczego wpadł w chwilowe turbulencje

Na przeszkodzie mógł stanąć zapowiadany przez kontrolerów ruchu lotniczego strajk, który miał rozpocząć się 10 lipca. Zawarte pod koniec czerwca porozumienie kończące spór pomiędzy Polską Agencją Żeglugi Powietrznej a przedstawicielami Związku Zawodowego Kontrolerów Ruchu może jednak nie być końcem stresów i pytań dla pasażerów, którzy szykują się na wymarzony wakacyjny wypoczynek.

Według informacji podanych do publicznej wiadomości, podpisane porozumienie ma wdrożyć m.in. mechanizmy inflacyjne przy ustalaniu wynagrodzeń, przywrócenie do pracy zwolnionych pracowników czy ograniczyć pojedyncze dyżury kontrolerów. Możemy być jednak pewni, że na stole negocjacyjnym pozostała nadal znaczna część spornych kwestii, w tym wypracowania kultury pracy. Obecne negocjacje były prowadzone z największą centralą związków zawodowych, a już teraz pojawiają się głosy, że postulaty pozostałych grup związkowych nie zostały uwzględnione.

Jednak jednym z kluczowych problemów, jaki w najbliższym czasie będzie jeszcze bardziej widoczny to luka pokoleniowa – brak odpowiednio wyszkolonej kadry profesjonalistów i pasjonatów w jednym posiadających know–how o transporcie lotniczym. Mówimy tu o wielu profesjach, które wspólnie przekładają się na obsługę pasażerów i podmiotów tworzących rynek lotniczy. Tymczasem w ostatnich latach pozwolono odejść z pracy profesjonalistom, którzy chcieli otrzymywać godziwe wynagrodzenie.

Nadal też za mało jest współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami sektora transportu lotniczego, a na przykład uczelniami wyższymi czy szkołami średnimi, które kształcą przyszłe kadry. Taka kooperacja się tworzy, ale mamy w tej kwestii duże opóźnienia.

Sytuacja ta nie jest odosobniona. Od jakiegoś czasu słyszymy o problemach w przypadku zagranicznych portów i linii lotniczych, które są zmuszone odwoływać swoje loty lub zmieniać siatkę połączeń. Z punktu widzenia pracowników sektora transportu lotniczego jest to niemalże idealny moment na podnoszenie głosów i podejmowanie prób wywalczenia zmian – mamy szczyt popytu na usługi lotnicze (w tym segmentu usług przewozu frachtu i cargo) oraz widmo kolejnego spowolnienia ruchu pasażerskiego związanego z możliwym nawrotem pandemii. Właśnie dlatego teraz, nie tylko w Polsce, pojawiły się groźby strajków.

Jesteśmy w trudnym dla lotnictwa i turystyki okresie. Do tej pory ludzkość i podmioty świadczące tego typu usługi nie spotkały się ze zjawiskiem globalnej hibernacji działalności. Uważa się, że dopiero w 2024 r. będziemy mogli mówić o całkowitym odbudowaniu się tego sektora. Należy jednak zachować pewien sceptycyzm, gdyż transport lotniczy to specyficzny i bardzo wrażliwy sektor – mają na niego wpływ determinanty takie jak sytuacja polityczna, ekonomia czy poczucie bezpieczeństwa. Kondycja finansowa wielu podmiotów tworzących rynek lotniczy i turystyczny jest wciąż zła, a efekt wakacji tylko czasowo przykryje wskaźniki rentowności. Sytuacja pandemiczna jeszcze długo będzie miała swoje skutki dla wielu pomiotów tychże rynków. W skali makro możliwe jest zaobserwowanie sytuacji, że wszystkie podmioty mają się ekonomicznie względnie dobrze, jednak rynki składają się z ogromniej liczby mniejszych podmiotów, a tu już sytuacja nie wygląda tak optymistycznie.

Co więc czeka latem tych, którzy mają w planach samolotowe podróże po Europie i reszcie świata? Trudno jest jednoznacznie przewidzieć rozwój sytuacji, bo póki co obserwujemy lekki chaos informacyjny. Liczby zawsze oddziaływają na percepcję, dlatego podawane w mediach informacje o 3 tysiącach lotów odwołanych przez Lufthansę oraz innych tradycyjnych przewoźników mogą napawać obawami. Są to jednak przewoźnicy globalni którzy często oferują usługi na długich trasach i statkach powietrznych szerokokadłubowych. Porty lotnicze takie jak londyńskie Heathrow czy Amsterdam-Schiphol w Holandii to mega huby obsługujące przede wszystkim podróże dalekodystansowe, podróże o charakterze biznesowym – choć po pandemii zaczynają także oferować obsługę ruchu turystycznego. Jesteśmy więc świadkami efektów polityki cięcia kosztów nie tam gdzie to należało czynić.

Transport lotniczy cechuje się fluktuacjami powodowanymi liczną grupą czynników, również o podłożu ekonomicznym. Z całą pewnością komunikowanie się zdalne spowodowało zmniejszenie częstotliwości podróży lotniczych. Dla przewoźników niskokosztowych to znaczący cios. Wzrost cen za paliwo, inflacja, postulaty załóg lotniczych, konkurencja, aspekty modernizacji floty, aby była jak najmniej emisyjna dla środowiska naturalnego – to wszystko musi się odbić w bilansie przedsiębiorstw. Wygląda więc na to, że musimy się przygotować na wzrost cen za bilety u przewoźników lotniczych.

Tak samo jak kolejne doniesienia o potencjalnych strajkach pracowników w różnych miejscach na świecie. Ale pasażerowie powinni mieć świadomość, że opóźnienia czy odwołania lotów ze względu na podłoże techniczne lub strajki personelu były i zapewne będą jakimś elementem podróżowania. Nie należy więc popadać w skrajność i tworzyć wizji całkowitego paraliżu na lotniskach. Bardzo często protestujący pracownicy określają przedział czasowy, kiedy odmówią wykonywania swoich zadań. I to właśnie wtedy podróżujący mają największą możliwość zmiany terminu wylotu. Często przewoźnicy pozwalają wprowadzić zmiany bezpłatnie, aby pokazać poszanowanie dla swoich pasażerów. Podobnie biura podroży i touroperatorzy mogą się z niewielkim wyprzedzeniem na taką sytuację przygotować.

Transport lotniczy to skomplikowany system interakcji. Wygląda na to, że rynek usług transportu lotniczego i podmioty go tworzące wpadł w chwilowe turbulencje. Ale wakacje, choć zapewne dla niektórych z dodatkową porcją niepewności, powinny się odbyć.