Miasta 15-minutowe – miasta przyszłości?

07 sierpnia 2023

Mobilność miejska odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu współczesnych miast. Związana jest z przemieszczaniem się ludzi, towarów i usług wewnątrz obszarów miejskich oraz między nimi. Dobra mobilność w miastach wpływa na poprawę jakości życia, zwiększenie efektywności gospodarczej, ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko i zmniejszenie natężenia ruchu na drogach.

Miasta stają się coraz bardziej zaludnione i w związku z tym, pojawiają się nowe wyzwania dla systemów transportowych, które wpływają na to, jak projektujemy i budujemy lokalizacje miejskie. Według prognoz ONZ¹, do połowy tego stulecia już 6 na 10 osób będzie mieszkańcami miast. Szacuje się, że każdego tygodnia przeprowadza się do nich ok. 1,3 mln ludzi. Do 2030 roku łączna liczba „megamiast” na świecie, czyli obszarów miejskich, w których żyje ponad 10 mln mieszkańców, ma wzrosnąć do 43, czyli będzie ich o 12 więcej niż obecnie. Mobilność w miastach wymaga holistycznego podejścia, które uwzględnia potrzeby lokalnej społeczności, ochronę środowiska, efektywność ekonomiczną i długofalową zrównoważoną strategię rozwoju miejskiego. Inwestycje w infrastrukturę, rozwijanie nowych technologii i promowanie świadomych wyborów w zakresie transportu to kluczowe kroki w kierunku bardziej mobilnych i przyjaznych dla ludzi miast.

Przyszłością mobilności miejskiej jest ograniczenie wykorzystania samochodów w mieście na krótkich dystansach (do 15 min.), zachęcanie do częstszego korzystania z komunikacji publicznej oraz zapewnienie alternatywnych środków transportu dla ludzi i przewożonych dóbr. Dzięki temu możemy ograniczyć emisje gazów cieplarnianych i zanieczyszczenia w miastach, jednocześnie poprawiając jakość życia ich mieszkańców. Ideą, która w pełni wpisuje się we współczesne wyzwania związane z mobilnością miejską jest koncepcja miast 15-minutowych.

wskazuje dr hab. Jagienka Rześny-Cieplińska

Miasta 15-minutowe, czyli jakie?

Miasta 15-minutowe to koncepcja urbanistyczna i planistyczna, która zakłada, że ich mieszkańcy powinni mieć dostęp do wszystkich podstawowych usług, atrakcji i potrzebnych dóbr w ciągu 15-minutowego spaceru lub jazdy rowerem od swojego miejsca zamieszkania. Przyszłość tego projektu wydaje się być obiecująca, ponieważ stanowi odpowiedź na wiele wyzwań, którym obecnie muszą sprostać współczesne przestrzenie miejskie.

Główne założenia miast 15-minutowych to:

lepsza dostępność do usług,
wzmacnianie społeczności lokalnych,
wzrost liczby zielonych przestrzeni miejskich,
zrównoważony transport,
rozwój infrastruktury dla pieszych i rowerzystów,
rozwój smart city i nowych technologii w planowaniu miejskim,
rozwój zintegrowanych systemów transportowych.

Lepsza dostępność do usług jest głównym filarem koncepcji miast 15-minutowych. Odnosi się do założenia, iż wszystkie niezbędne usługi, takie jak szkoły, przedszkola, sklepy spożywcze, apteki, poczty, placówki medyczne, parki i przestrzenie rekreacyjne, powinny być łatwo dostępne w bliskiej odległości od miejsca zamieszkania. To eliminuje konieczność długich podróży i zmniejsza zależność od samochodów

podkreśla ekspertka Uniwersytetu WSB Merito Gdynia

Po sąsiedzku i bliżej natury

Koncentracja usług i atrakcji w bliskiej odległości od domostw ma mobilizować do większej aktywności społecznej i integracji między mieszkańcami. Przestrzenie publiczne powinny być projektowane tak, aby zachęcić do spotkań, wymiany kulturalnej i wspólnej aktywności. Takim zachowaniom sprzyjać ma zwiększenie liczby terenów zielonych w mieście, co przejawiać się będzie głównie w postaci tworzenia parków, ogrodów i innych przestrzeni, które będą służyć jako miejsca odpoczynku i rekreacji dla mieszkańców.

Obraz autorstwa Freepik

Kluczowym czynnikiem decydującym o rozwoju koncepcji miast 15-mintowych jest zrównoważony transport, w ramach którego powinna rozwijać się infrastruktura dla pieszych, rowerzystów i publicznych środków lokomocji. Zmniejszenie ruchu samochodowego, wykorzystanie komunikacji miejskiej i dzielenie się pojazdami oraz promowanie ekologicznych środków transportu, takich jak rowery i hulajnogi elektryczne, jest ważnym celem projektu. Dzięki temu ograniczy się zależność od aut i zmniejszy negatywny wpływ na środowisko naturalne.

Przyszłość miast 15-minutowych

Rozwój smart city, czyli inteligentnych systemów zarządzania miastem, połączonych z wykorzystaniem nowoczesnych technologii, będzie kluczowym elementem przyszłych miast 15-minutowych. Będą one bardziej efektywne i dostosowane do potrzeb mieszkańców, również w zakresie integracji systemów transportu publicznego, ułatwiającej przesiadki i zapewniającej bardziej efektywne trasy podróży.

Warto podkreślić, że przyszłość miast 15-minutowych będzie zależała przede wszystkim od zaangażowania władz miejskich, mieszkańców, architektów, urbanistów i innych interesariuszy oraz odpowiednich inwestycji w infrastrukturę i technologie. Ich potencjał rozwojowy będzie nie tylko wynikiem postępu technologicznego, ale także świadomych działań społecznych i politycznych mających na celu poprawę jakości życia mieszkańców i ochronę środowiska.

¹ United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Divi[1]sion (2018). The World’s Cities in 2018—Data Booklet (ST/ESA/ SER.A/417).