Zmienne oprocentowanie kredytów złotowych, które opiera się na wskaźniku WIBOR, staje się coraz bardziej kontrowersyjnym tematem. W obliczu rosnących stóp procentowych oraz zmieniającej się sytuacji na rynku, wielu kredytobiorców zaczyna zastanawiać się, czy mają podstawy do zakwestionowania postanowień umowy dotyczących oprocentowania. Czy kredyty złotówkowe podzielą los tzw. kredytów „frankowych” a sądy w Polsce zaczną ustalać ich nieważność lub „odwiborowanie”?
Oprocentowanie większości kredytów udzielanych w złotówkach składa się z dwóch elementów, z części stałej – marży oraz części zmiennej wskaźnika WIBOR. To właśnie ten wskaźnik najczęściej odpowiada za zmianę wysokości raty kredytu.
Czym jest WIBOR?
WIBOR to skrót od Warsaw Interbank Offered Rate. Jest to średnia stawka procentowa po której banki w Polsce pożyczają sobie pieniądze na rynku międzybankowym.
WIBOR jest ustalany w ramach tzw. fixingu, tzn. procedury, w której największe banki w Polsce każdego dnia roboczego do godziny 11:00 podają spółce GPW Benchmark S.A. stawki oprocentowania, po których byłyby zainteresowane pozyskać środki pieniężne od innego banku. Z podanych wartości odrzuca się wartości skrajne i wylicza się średnią arytmetyczną.
Co można zakwestionować w umowach kredytu złotówkowego opartych na oprocentowaniu ustalanym przy zastosowaniu wskaźnika WIBOR?
Wśród argumentów pojawiających się jako mających stanowić oręże do unieważniania kredytów złotówkowych można wymienić następujące kwestie:
1. Brak dopełnienia przez bank obowiązku informacyjnego w tym w zakresie ustalania oprocentowania, w konkretnej umowie a także dostatecznego poinformowania o ryzyku stopy procentowej, a także braku doręczenia konsumentowi regulaminu stawek referencyjnych wibid i wibor, pomimo takiego odesłania w umowie.
2. W umowach ze zmienna stopą procentową brak jest górnego pułapu ryzyka. W większości przypadków umowy nie zawierają postanowień, które w jakimkolwiek zakresie mogłyby ograniczyć ryzyko przerzuconej na kredytobiorcę zmiennej stopy procentowej.
3. Sposób ustalania wskaźnika WIBOR:
- do 29 czerwca 2017 r. administratorem stawek WIBID i WIBOR było Stowarzyszenie Rynków Finansowych ACI Polska - w przypadku, kredytów udzielonych do tej daty pojawiają się twierdzenia, że sposób ustalania WIBOR-u nie był zgodny z Rozporządzeniem BMR UE, a więc pozwalał bankom na dowolność w jego ustalaniu; a dopiero od 30 czerwca 2017 r. gdy administratorem WIBOR-u stał się GPW Benchmark S.A. sposób jego ustalania zaczął spełniać kryteria wynikające z ww. rozporządzenia.
- w zakresie samej procedury tj. że dane nie są odzwierciedleniem rzeczywistych transakcji, a wyłącznie deklaracji stawki oprocentowania, po jakiej największe banki byłyby skłonne pożyczyć środki pieniężne od innego banku na rynku międzybankowym.
Sytuacja roszczeń kredytobiorców w Sądach
Do Sądów w całym kraju wpłynęło już ponad tysiąc pozwów. Na ten moment rozstrzygniętych sprawa jest około 20 - wszystkie oddalające roszczenia kredytobiorców.
Czy wobec tego banki nie mają się czego obawiać?
Tezę taką, zwłaszcza mając na względzie historię tzw. procesów „frankowych” należy stawiać ostrożnie. Kluczowe w tym względzie może okazać się orzeczenie TSUE w sprawie o sygn.akt C-471/24, w którym TSUE odpowie na 4-pytania prejudycjalne postawione w zakresie WIBOR- u przez Sąd Okręgowy w Częstochowie. Nie można również wykluczyć, że w wygranych przez banki sprawach pełnomocnicy kredytobiorców składać będą skargi kasacyjne, w konsekwencji czego być może zapadnie orzeczenie SN, które ukształtuje linię orzeczniczą w tego typu sprawach.
Autorem artykułu jest Agnieszka Dudek, ekspert Uniwersytetu WSB Merito.
Prawo: Agnieszka Dudek
Ekspert w zakresie prawa konsumenckiego oraz prawa bankowego. Absolwentka prawa na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach oraz finansów i rachunkowości na Uniwersytecie Ekonomicznym w Katowicach. Radca prawny oraz wykładowca akademicki. Od 2021 r. związana z Uniwersytetem WS...
Czytaj więcej
Jesteś zainteresowany współpracą z Ekspertem WSB Merito? Skontaktuj się z nami:
