Technologia może powstrzymać kryzys zdrowia psychicznego, jeśli dobrze ją zaprojektujemy

Czym jest zdrowie psychiczne? Według Światowej Organizacji Zdrowia to dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny człowieka oraz jego zdolność do rozwoju i samorealizacji. Zdrowie psychiczne oznacza nie tylko brak choroby, ale szerzej rozumiany stan, w którym człowiek ma poczucie własnej wartości, jest zdolny do uczenia się i radzenia sobie ze codziennymi wyzwaniami oraz do zaangażowania się w relacje osobiste i życie społeczne.

Zdrowie psychiczne pozwala czerpać satysfakcję i radość z życia. Dlaczego więc mówi się o kryzysie zdrowia psychicznego? Ponieważ rośnie liczba osób, które doświadczają problemów i przestają sobie z nimi radzić. Zjawisko przybrało na sile w ostatnich latach z powodu pandemii COVID-19 i wojny w Ukrainie, ale narasta od dawana i stanowi reakcję na wyzwania dzisiejszego świata, takie jak: szybkie tempo życia, długotrwały stres, pogłębiające się nierówności społeczne, rosnąca presja środowiskowa i wiele innych.

- Co piąta osoba na świecie zmaga się z problemami zdrowia psychicznego, a w Polsce, według raportów Światowej Organizacji Zdrowia, blisko 30% osób w wieku 18-25 lat doświadcza zaburzeń takich jak depresja czy lęki. W naszym kraju na 100 000 osób przypada zaledwie 5 psychologów, podczas gdy w Norwegii czy Szwecji ta liczba sięga niemal 100. Z danych NIK wynika, że 60% placówek psychiatrii dziecięcej w Polsce boryka się z poważnymi brakami kadrowymi. Wszystko to przekłada się to na kolejki do specjalistów, szczególnie w małych miejscowościach, gdzie dostęp do opieki psychologicznej jest jeszcze bardziej ograniczony. W efekcie zarówno dorośli jak i dzieci długo czekają na pomoc. W tym czasie ich problemy się pogłębiają i tak kryzys zdrowia psychicznego się zapętla – mówi psycholożka Daria Cerazy z Uniwersytetu WSB Merito we Wrocławiu.

Rozwiązaniem problemu mogą być dobrze zaprojektowane usługi cyfrowe i wykorzystanie technologii do upowszechniania pomocy psychologicznej. Pierwszy duży krok w tym kierunku już został wykonany – w Polsce rozwija się rynek e-zdrowia, a teleporady medyczne sprawdzają się jako uzupełnienie dla systemu służby zdrowia. Upowszechniły się w pandemii COVID-19 i ciągle są chętnie wybierane przez Polaków, co potwierdza badanie opinii „Telemedycyna oczami Polaków” zrealizowane przez SW Research w 2023 r. Aż 83% Polaków przynajmniej raz w życiu skorzystało z teleporady. Dla pacjentów to wybawienie, gdy potrzebna jest szybka konsultacja. Telemedycyna szczególnie pomocna jest dla mieszkańców mniejszych miejscowości, gdzie dostęp do opieki medycznej jest utrudniony z uwagi na konieczność dojazdu do placówki i mniejszą dostępność lekarzy, niż w miastach.

Czy w ten sposób można upowszechnić również usługi z zakresu wsparcia zdrowia psychicznego? To już się dzieje.

Wielu psychologów, terapeutów i coachów świadczy usługi online, spotykając się ze swoimi pacjentami i klientami zdalnie. Ponadto dostępne są aplikacje do treningu mindfulness, aplikacje monitorujące funkcje życiowe i tryb życia, rośnie też wykorzystanie chatów opartych na sztucznej inteligencji do dzielenia się problemami emocjonalnymi.

- E-zdrowie to nie tylko wizyty online czy terapia przez chat. To też odpowiedź na bariery związane z komfortem pacjentów. Wiele osób, szczególnie wśród młodzieży i seniorów, nie decyduje się na terapię w tradycyjny sposób, obawiając się stygmatyzacji. Tymczasem aplikacje do terapii online, oferujące wsparcie oparte na terapii poznawczo-behawioralnej i mindfulness, są dostępne 24/7 i umożliwiają pacjentom radzenie sobie z problemami emocjonalnymi w dowolnym czasie i miejscu. Dzięki takim rozwiązaniom pacjenci nie muszą już czekać tygodniami na wizytę u terapeuty, ponieważ mogą rozpocząć terapię natychmiast, korzystając z narzędzi, które są równie skuteczne jak tradycyjna forma leczenia – wyjaśnia psycholożka Daria Cerazy.

Kolejny krok to zaprojektowanie technologii tak, aby w pełni wykorzystać jej potencjał. Będzie to możliwe, jeśli za jej tworzenie wezmą się specjaliści posiadający zarówno wiedzę techniczną z zakresu informatyki i teleinformatyki, jak i z zakresu psychologii. Połączenie tych kompetencji pozwoli projektować usługi takie jak aplikacje, agentów AI czy systemy ochrony zdrowia. Mogą to być rozwiązania dedykowane do udzielania bezpośredniego wsparcia psychologicznego użytkownikom lub wspierające pracę specjalistów - psychologów, psychoterapeutów, psychiatrów i lekarzy, pracowników służb ratunkowych a idąc dalej być może pedagogów i nauczycieli.

Rozwiązania technologiczne oparte na wiedzy psychologicznej sprawdzą się nie tylko w sektorze zdrowia psychicznego. Będą mieć zastosowanie wszędzie tam, gdzie analizuje się działania użytkownika, interpretowane są dane behawioralne a interfejsy mają być przyjazne i intuicyjne dla odbiorcy. Usługi projektowane ze znajomością ludzkiej psychiki pozwalają na precyzyjniejszą personalizację, lepiej odpowiadają na potrzebny użytkowników a ich twórcom zapewniają zrozumienie klientów i ich ruchów.

Więcej o tych zagadnieniach można dowiedzieć się z dwóch odcinków podcastu, w których Daria Cerazy, psycholożka, psychoterapeutka, wykładowczyni akademicka oraz menedżerka kierunku studiów Psychologia i informatyka na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu, opowiada o wyzwaniach i szansach współczesnej psychologii i sektora technologii.

W odcinku pt. "Technologia w walce z kryzysem zdrowia psychicznego" omawiane jest zagadnienie zdrowia psychicznego, systemowe rozwiązania, bariery w dostępie do usług oraz konkretne aplikacje i technologie, które są już dostępne na rynku.

Z odcinka „Emocje w technologii i empatyczne projektowanie” można dowiedzieć się o możliwościach płynących z wykorzystania wiedzy psychologicznej w projektowaniu usług dla marketingu, HR-u, branży IT i wielu innych.

Podcasty dostępne są bezpłatnie na stronie www uczelni pod adresem:
www.merito.pl/wroclaw/aktualnosci/posluchaj-rozmow-o-emocjach-technologii-i-zdrowiu-psychicznym

Jak wykorzystywać wiedzę psychologiczną w projektowaniu rozwiązań technologicznych będzie można dowiedzieć się podczas studiów na kierunku Psychologia i informatyka na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu. Są to studia magisterskie II stopnia, w ich toku studenci nauczą się projektowania aplikacji mobilnych wspierających zdrowie psychiczne, analizy danych użytkowników i tworzenia interfejsów opartych na wiedzy psychologicznej.

W programie nauczania jest m.in. neurokognitywistyka, UX design, programowanie, psychologia, etyka, cyberbezpieczeństwo. Do wyboru na tym kierunku są dwie specjalności: Architekt systemów psychotechnologicznych oraz Psychologia i projektowanie inteligentnych systemów.

- Studia te łączą wiedzę z zakresu psychologii z umiejętnościami informatycznymi, odpowiadając na rosnące potrzeby społeczne, zapewniając nowoczesne, efektywne rozwiązania w obszarze e-zdrowia. Naszym celem jest wykształcić specjalistów, którzy potrafią wykorzystać nowoczesne technologie – takie jak sztuczna inteligencja, aplikacje mobilne czy telemedycyna – w kontekście diagnostyki, terapii oraz wsparcia psychologicznego – zapowiada Daria Cerazy.

Daria Cerazy
Psycholożka, psychoterapeutka, wykładowczyni akademicka. Menedżerka kierunku Psychologia i informatyka na WSB Merito we Wrocławiu. Prowadzi własną praktykę, współpracowała z instytucjami w Polsce i za granicą. Łączy wiedzę psychologiczną z nowoczesnymi technologiami i doświadczeniem biznesowym.