Wywiad: Dopiero zobaczymy krajobraz po bitwie

W tym roku Kongres Firm Rodzinnych odbędzie się w dniach 8-9 czerwca pod hasłem przewodnim „Gotowi na jutro”. To już IV edycja wydarzenia, które ciszy się rosnącym uznaniem i przyciąga przedsiębiorców z całej Polski. W marcu poznamy program, który zostanie zamieszczony na stronie kfr.com.pl.

Rozmowa z dr. hab. Krzysztofem Safinem, prof. WSB, pomysłodawcą i koordynatorem merytorycznym Kongresu Firm Rodzinnych. Dyrektorem Centrum Biznesu Rodzinnego w Wyższej Szkole Bankowej we Wrocławiu.

Wydaje się, że niezależnie od tego czy rodzinne, czy nie – słabo sobie radzą firmy słabe. Firmy, w których wiara w niezmienność otoczenia i sprawdzonych modeli biznesu bierze górę nad filozofią „chwilowej” przydatności produktów, usług, rozwiązań i dominuje przekonanie, że są enklawy, nisze, których nie dotyczą trendy konsumenckie, nowe rozwiązania technologiczne, zmienione potrzeby - przegrywają niezależnie od struktury własnościowej. Oczywiście są takie branże, których warunki związane z pandemią dotykają silnie, niezależnie od stopnia elastyczności, pomysłowości właścicieli i ich determinacji. W przypadku przedsiębiorstw rodzinnych generalizowanie w sprawie radzenia sobie w kryzysie jest utrudnione. Jak wynika z badań firma rodzinna jest w większości z nich jedynym źródłem dochodów dla właścicieli, co ogranicza znacznie pole manewru a z drugiej strony zmusza do nadzwyczajnych wysiłków i kreatywności w pokonywaniu trudności i radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych. Dzięki tym czynnikom firmy rodzinne szybciej mogą osiągnąć poziom sprzed sytuacji kryzysowej.

Krajobraz po bitwie będziemy mogli opisywać, gdy ta bitwa się zakończy. Na razie wiemy niewiele a obraz jest nieczytelny ze względu na różne czynniki i zjawiska – nadzwyczajny wzrost popytu w branżach ułatwiających życie i pracę w warunkach rygorów sanitarnych np. IT, w branżach korzystających na lockdownie w innych krajach np. branża meblarska, w branżach korzystających na zmianie zachowań czego przykładem są firmy kurierskie i logistyka. Oczywiście te same zjawiska wpływają na ograniczanie działalności – w branży hotelarskiej, gastronomicznej, turystycznej. Wielu właścicieli przed zamknięciem firm powstrzymuje przyjęcie pomocy publicznej i wynikające z niej zobowiązania, niektórzy chcąc skorzystać z takiej pomocy tworzą własne firmy. Z dużym prawdopodobieństwem nastąpi zmiana krajobrazu biznesowego – prawdopodobnie nastąpi fala przejęć, zmiany branż, w wielu wypadkach ograniczenie skali biznesu, modelu biznesu.

Kongres Firm Rodzinnych to forma spotkań przedsiębiorców rodzinnych z przedstawicielami biznesu, nauki i samorządu. Spoiwem są wyzwania i problemy bieżące firm rodzinnych. Geneza Kongresu związana jest z zauważalną asymetrią pomiędzy liczebnością i znaczeniem gospodarczym przedsiębiorstw rodzinnych a poziomem zainteresowania ich problemami, barierami rozwojowymi, możliwością artykułowania swoich potrzeb, eksponowania rodzinnego charakteru swoich firm, głośnego mówienia o swoich sukcesach. Jedną z charakterystycznych cech przedsiębiorczości dolnośląskiej, choć nie tylko, jest niechęć do ujawniania rodzinnego charakteru firm przez ich właścicieli a także niski poziom wiedzy o ich specyfice reprezentowany przez otoczenie. Nawet największe firmy rodzinne są rozpoznawalne przez niewielu, czasem o ich rodzinnym charakterze nie wiedzą ich odbiorcy a często i pracownicy. Tworzymy więc taką przestrzeń – zarówno fizyczną, bo kongres odbywa się w ciekawych i wygodnych miejscach Wrocławia, jak i medialną – do prezentacji, promocji, spotkań i dyskusji. Kongres jest okazją do spotkań nie tylko przedstawicieli firm rodzinnych, ale również obserwatorów, miłośników, badaczy firm rodzinnych. Jest rodzajem święta biznesu rodzinnego, okazją do podziękowań, wyróżnień, dodania siły.

Propozycja pod względem form i treści jest zróżnicowana, obejmuje zarówno prezentacje w czasie spotkań plenarnych, warsztatowych jak i spotkania kuluarowe oraz networkingowe. Proponujemy inspirujące spotkania z przedsiębiorcami rodzinnymi, trenerami biznesu i ekspertami, którzy podpowiedzą ciekawe rozwiązania sukcesyjne, zwrócą uwagę na możliwości współpracy z interim menedżerami, wskażą na nowe formy zatrudnienia i pracy oraz zagrożenia z tym związane, zaprezentują też możliwości jakie niesienie nowoczesna technologia w zakresie handlu, współpracy i źródeł finansowania. Naszych tegorocznych gości i tematykę zaprezentujemy wkrótce.

Formuła kongresu jako platformy spotkań, przekazywania wiedzy i wymiany doświadczeń jest znana od lat i od lat odwiedzana przez przedsiębiorców, menedżerów i pracowników z różnych typów organizacji, w tym firm rodzinnych. Odbiór tego typu spotkań zależy od propozycji organizatorów. Organizację naszego przedsięwzięcia opieramy na założeniu, że zwłaszcza przedsiębiorcy rodzinni prowadzący swoje firmy przy silnym zaangażowaniu właścicielskim nie są w stanie poświęcić dużo czasu na aktywności nie związane bezpośrednio z biznesem. Poruszamy więc tematykę aktualną, prezentowaną w skondensowanej formie przez specjalistów. Zwracamy uwagę na aspekty praktyczne, na rozwiązania przydatne nie tylko dzisiaj, ale głównie w najbliższej przyszłości. Nasz kongres jest zwykle podsumowaniem całorocznych rozmów, kontaktów i spotkań z przedsiębiorcami. Jego główne przesłanie jest wynikiem sugestii przedsiębiorców, ekspertów, naszych badań.

Zastanawianie się nad przyszłością jest zawsze ważnym aspektem działalności gospodarczej i oczywiście życia człowieka w ogóle, lecz rzadko łączy się z takim niepokojem i niepewnością jak obecnie. Dotychczasowe sposoby działania w wielu przypadkach okazały się nieskuteczne, narzędzia nieprzydatne, formy działania niemożliwe do kontynuowania. Obok tego jednak otworzyły się nowe możliwości. Zgodnie z hasłem przewodnim tegorocznej edycji, w czasie Kongresu będziemy pokazywać jak firmy rodzinne poradziły sobie z kryzysem, jakie modele biznesowe i działania doraźne przyniosły efekt, a które wymagają zmiany. Podejmiemy próbę wypracowania i promocji dobrych praktyk, wskażemy na wsparcie instytucji zewnętrznych. Przybliżymy trendy rozwojowe i ich konsekwencje, zwłaszcza te, które zostały zapoczątkowane lub zintensyfikowane w okresie pandemii, takie jak, transformacja technologiczna, elastyczne formy pracy czy e-commerce.

Czy w tematyce przedsiębiorczości rodzinnej da się powiedzieć coś, co jeszcze nie zostało powiedziane?

Nawet gdyby wszystkie problemy przedsiębiorstw rodzinnych udało się rozwiązać, zdjąć wszystkie troski i zapewnić beztroskę, co ani możliwe, ani potrzebne nie jest, to chęć spotkań i dyskutowania z ludźmi zajmującymi się podobnymi sprawami, nie zniknie. Organizujemy więc miejsce spotkań, dyskusji, poszukiwania rozwiązań i pól współpracy. Odkrywamy nowe możliwości skutecznych rozwiązań także w tradycyjnych i charakterystycznych dla firm rodzinnych obszarach problemowych jak np. sukcesja. Pokazujemy wyniki badań i wynikające z nich konsekwencje dla biznesów rodzinnych (czego oczekują klienci, jak zachowują się rynki, co planują decydenci regionalni, rządowi). Zatem stwarzamy takie możliwości do lepszego poznania realiów biznesu, ludzi i otoczenia, metod zarządzania, kierunków rozwoju, które w przypadku większości przedsiębiorstw przekraczają ich czasowe i organizacyjne możliwości.

Zastanawianie się nad przyszłością firm rodzinnych ma już swoją tradycję. Ciągle znajdują się naukowcy i obserwatorzy przewidujący koniec tej formy prowadzenia działalności gospodarczej. Przytaczają różne logiczne przesłanki na prawdziwość swoich wywodów. Efekt jest taki, że z reguły nikt nie pamięta nazwisk tych wróży a przedsiębiorstwa rodzinne radzą sobie świetnie. O przedsiębiorstwach rodzinnych myśli i mówi się z reguły jak o tych podmiotach, które powstały kiedyś – w przypadku firm zachodnich przed wojną lub dawniej, w przypadku Polski przed okresem transformacji. A przecież przedsiębiorstwa rodzinne powstają dzisiaj, codziennie. Ciągle ktoś zakłada firmę, którą wspiera rodzina, ciągle rodziny finansują nowe przedsięwzięcia biznesowe, ciągle jakaś rodzina samodzielnie lub wspólnie z inną rodziną podejmuje biznesowe wyzwania i nie ważne czy najpierw była jedna osoba, do której dołączyli członkowie rodziny, czy od razu tworzyli coś wspólnie. Zmieniają się branże, pomysły, sposoby finansowania, sposoby definiowania rodziny, ale nie zmienia się chęć tworzenia, realizowania pomysłów, zarabiania pieniędzy z ludźmi, do których mamy zaufanie, z którymi chcemy przebywać, których darzymy uczuciem, z którymi nam „po drodze”.