Dr Urszula Wysocka, ekspert Wyższej Szkoły Bankowej w Warszawie, analizuje zmiany na rynku pracy spowodowane rozwojem technologii. Prognozuje najważniejsze kompetenecje potrzebne pracownikom w przyszłości.
Zmiany technologiczne w ostatnich latach są imponujące. Jednym z przykładów jest rozwój telefonu komórkowego. Zaledwie dziesięć lat temu większość ludzi korzystała z telefonów komórkowych wyłącznie do wykonywania połączeń i wysyłania wiadomości tekstowych. Obecnie telefony to zaawansowane technologicznie urządzenia wyposażone w GPS i dostęp do Internetu, kształtujące codzienne życie ludzi. Środowisko pracy również bardzo się zmieniło. Korzystanie z urządzeń cyfrowych stało się integralną częścią wielu zawodów. Ciągły rozwój technologii cyfrowej doprowadził do powstania nowych zawodów, ale także zaniku niektórych istniejących zawodów. Dodatkowo zmiany te wymuszają zmiany kompetencji pracowników, które są nieodłączną częścią wykonywanych zawodów. Do zmian tych doszły okoliczności związane z COVD-19, które wymusiły nie tylko wypracowanie nowych kompetencji, ale i nową koncepcję pracy.
Wszystko wskazuje na to, że tempo wdrażania technologii będzie nadal bardzo duże, a w 2020 roku w niektórych obszarach jeszcze bardziej przyspieszyło. To zmienia obraz pracownika – oczekiwanych wobec niego kompetencji, wiedzy, wykształcenia i doświadczenia.
Według raportu Światowego Forum Ekonomicznego 2020 (The Future of Jobs Report 2020, World Economic Forum) dotyczącego przyszłości miejsc pracy, 50% wszystkich pracowników będzie wymagało przekwalifikowania do 2025 roku. Krytyczne myślenie i rozwiązywanie problemów to pierwsze miejsce na liście umiejętności, które według pracodawców zyska na znaczeniu w ciągu najbliższych pięciu lat. Nowością w tym roku są umiejętności samozarządzania, takie jak aktywne uczenie się, odporność, tolerancja na stres i elastyczność.
Większe zastosowanie technologii oznacza zmianę popytu na różne umiejętności na poszczególnych stanowiskach, co jest wyzwaniem zarówno dla pracodawców jak i uczelni. U pracodawców - to kreowanie kultury zmiany i rozwoju, umożliwianie pracownikom rozwoju kompetencji, wsparcie w zmianach stanowisk - z tych zajętych przez wdrażane maszyny, na te nowe, równie ważne w rozwijającym się przedsiębiorstwie. To regularna odpowiedź na pytanie: czy nasi pracownicy są dobrze przygotowani do realizacji założonej strategii?
Pogłębianie wiedzy czy zdobywanie nowych umiejętności to czynniki ważne nie tylko dla rozwoju samego pracownika. Mają one także wymierne korzyści dla całego przedsiębiorstwa, szczególnie w świetle rosnącej konkurencji, dynamicznie zmieniającego się rynku i potrzeby generowania nowych rozwiązań, które mają wspierać przedsiębiorstwo w umacnianiu pozycji w branży.
Ze strony uczelni wymaga to ciągłego dialogu z otoczeniem, weryfikacji kierunków, specjalizacji i ich dopasowywania do oczekiwań rynku. Dotyczy to dwóch aspektów: przygotowania specjalistów do konkretnych zadań i obszarów przedsiębiorstw oraz rozwoju i wzmacniania kompetencji miękkich. Zgodnie z raportem OECD „Future of Education and Skills 2030. Transformative competencies for 2030”, aby sprostać wyzwaniom XXI wieku, studenci powinni rozwijać swoje kompetencje w kreowaniu innowacyjnych rozwiązań, które przyczynią się do wdrożenia nowej wiedzy, technologii, rozwiązań biznesowych. Rozwój umiejętności wykorzystywania pozornie sprzecznych powiązań i relacji do tworzenia rozwiązań krótko- i długoterminowych to kolejna kluczowa kompetencja. To również budowanie poczucia odpowiedzialności wpływu podjęcia wszelkich działań na rzeczywistość i przyszłość indywidualnej osoby, przedsiębiorstwa, planety, na której żyjemy.
Z perspektywy uczelni, wyzwaniem jest też stały rozwój kadry akademickiej, od której oczekuje się już nie tylko posiadania wiedzy w danej specjalizacji, a warto dodać, że nie chodzi już tylko o wiedzę teoretyczną, lecz bardzo ważny jest również obszar praktyczny. To również umiejętność prowadzenia zajęć w taki sposób, aby wspierać studentów w rozwoju opisanych wyżej kompetencji miękkich.
Ani uczelnia, ani przedsiębiorstwo nie są w stanie dobrze przygotować pracownika na miarę cyfrowej ery, bez chęci i otwartości samych zainteresowanych – studentów i pracowników. Sama praca w firmie czy uczęszczanie na zajęcia już nie wystarczą. Wymaga to otwartości, elastyczności, chęci rozwoju i świadomości, że na naukę i rozwój nigdy nie jest za późno, a dziś to wręcz stała część naszej rzeczywistości.
Rozwijanie i doskonalenie umiejętności i zdolności poprzez edukację, naukę i doświadczenie w pracy są kluczowymi czynnikami sukcesu osób indywidualnych, społeczeństwa i gospodarki. Dlatego w procesie tym powinni uczestniczyć pracodawcy, uczelnie wyższe, studenci – przyszli pracownicy oraz obecni pracownicy. To świadomość zmieniającej się rzeczywistości i otwartość na adaptację do niej jest najważniejsza w przygotowaniu przyszłych pracowników oraz rozwoju obecnych. To również kreowanie kultury nauki i rozwoju, zarówno w przedsiębiorstwach jak i na uczelniach.
Temat ten będzie omawiany podczas debaty pt. „Pracownik na miarę cyfrowej ery" organizowanej przez Wyższą Szkołę Bankową w Warszawie, 8 grudnia 2020 roku (więcej informacji) oraz konferencji WSB w Warszawie pt. „Kompetencje pracownika w świetle zmieniającej się rzeczywistości biznesowej” w marcu 2021 roku.
Autorem tekstu jest dr Urszula Wysocka wykładowca WSB w Warszawie.
