Ekspert: Poznanie własnego potencjału rozwojowego, uczenie się i oduczanie sposobem na znalezienia swojego miejsca na wciąż zmieniającym się rynku pracy

Do niedawna panowało przekonanie, że tylko elity społeczne posiadają dostęp do rozległej wiedzy. Nieliczni decydowali o udostępnieniu jej szerszemu forum. Jednak w obecnych czasach sukces warunkowany jest bardziej jej interdyscyplinarnością oraz umiejętnością ciągłego uczenia się zarówno całej organizacji czy poszczególnych zespołów, ale również indywidualnego.

Proces uczenia się organizacyjnego, jak i zespołowego, opiera się na kształtowaniu jednostki. W dzisiejszych organizacjach coraz większego znaczenia nabiera własny potencjał rozwojowy oraz umiejętność pracy nad samym sobą. Przywiązuje się dużą wagę do tzw. wewnętrznej multizadaniowości, czyli do wielokierunkowego przygotowania poszczególnych osób. Czasy wykonywania jednego zawodu przez całe życie, odchodzą już do historii. Teraz nacisk położony jest przede wszystkim na różnorodność. Szala ważności przechyliła się od wiedzy czysto eksperckiej, na rzecz tzw. wiedzy praktycznej, bardzo często nieuświadamianej, a wynikającej na przykład z zainteresowań.

Dziś proces kształcenia się pracowników traktuje się jak symbiozę samodzielnego rozwoju z nauką zespołową. Na proces uczenia w znacznej większości składa się praktyka. Dołączają do niej warsztaty, szkolenia, stanowiące około 20% rozwoju wiedzy. Zaś 10% pozostaje dla innej zorganizowanej nauki własnej. Ciężar uczenia się został w znacznym stopniu przeniesiony na jednostkę, co prowadzi do podkreślenia naturalnych zasobów każdej z osób i jak najlepszego ich wykorzystania do pracy w zespole z pełnym poszanowaniem talentów i predyspozycji.

Skupienie się na mocnych stronach, uzdolnieniach i naturalnych skłonnościach jednostki, prowadzi do utrzymania jej wewnętrznej motywacji oraz pasji w ciągłym procesie rozwojowym. Wystarczy integracja pięciu najsilniejszych zdolności, co pozwala na elastyczne a zarazem najbardziej produktywne ich wykorzystanie w różnych sytuacjach zawodowych i życiowych. Jak tego dokonać?

Na początku drogi prowadzącej do samodoskonalenia warto poznać swoje naturalne zasoby poprzez znalezienie wyróżniających nas właściwości spośród innych ludzi. Określić rolę i sytuacje, w jakich najlepiej się czujemy. Należy wziąć również pod uwagę zdanie innych, którzy mogą być pomocni w określeniu mocnych stron i doprecyzowaniu za co nas cenią.

Zdefiniowanie sytuacji, w jakiej obecnie się znajdujemy, pomoże z kolei w określeniu możliwości, jakie niesie ze sobą nasze stanowisko pracy czy też moment życia. Doprecyzowanie kierunku i potencjału rozwojowego zastanych miejsc, ale również swoich oczekiwań i celów do zrealizowania, pozwala na ocenę i podjęcie decyzji dotyczących dalszego zaangażowania się w przyszłe zawodowe czy prywatne sytuacje. Ważne jest również uświadomienie sobie jakiego rodzaju pomocy potrzeba, aby zrealizować swoje założenia. Należy  także sformułować sposób oceny swoich postępów.

W procesie samorozwoju i chęci poznania swoich naturalnych zasobów, ważną rzeczą jest indywidualna zdolność do wychodzenia poza własną strefę komfortu w celu wykorzystania naturalnych okazji do samouczenia. Otwartość na nowe informacje, interakcje z innymi ludźmi, z jednoczesnym zachowaniem dystansu do własnej dotychczas zdobytej wiedzy, stają się naturalną podstawą w toku ciągłej edukacji. Ważnym jej elementem jest postawienie priorytetu na własnym doskonaleniu się, nie zaś na reakcjach i ocenach ludzi wokół. Przywiązywanie wagi do zdania innych w znacznym stopniu zmniejsza możliwości samorozwoju.

Mózg ludzki lubi struktury i powtarzające się sytuacje. Odwdzięcza się wówczas poczuciem bezpieczeństwa i stabilizacji. Większość decyzji opartych jest więc na dotychczasowych doświadczeniach i poznanych związkach przyczynowo-skutkowych. W ten sposób budowany jest indywidualny zasób kompetencji oraz przeświadczenia dotyczące określonych sytuacji i zachowań.

Wykorzystujemy go nie tylko w znanych już sytuacjach, ale również w nowych. W przypadku tych drugich, jeśli mózg nie znajdzie w swoich zasobach odpowiedniego wzorca zachowania, zazwyczaj je ignoruje. W procesie samodoskonalenia się nieznane okoliczności powinny wywołać otwartość, chęć poznania i możliwość zbudowania nowych wzorców myślenia na podstawie świeżo przyswojonych informacji.

Jednak, aby przełamać rutynę swoich przekonań, należy włączyć charakterystyczną dla okresu dzieciństwa ciekawość poznawczą. Dzięki niej otaczająca rzeczywistość traktowana jest jako interesujący, nowy obszar, który warto zgłębić i poznać. W ten sposób oduczamy się zakodowanych schematów myślenia i nawyków, otwierając się na nową wiedzę i często ucząc się lepiej wykorzystywać swoje naturalne zasoby.

Nawyki są drugą naturą człowieka. Powstają w prastarych częściach mózgu, automatyzując ludzkie reakcje na różne sytuacje. Jednym z elementów procesu oduczania jest ich zmiana. Na szczęście są one elastyczne i można je modyfikować.

Pierwszym etapem w procesie zmiany nawyków jest uświadomienie sobie ich istnienia i poznanie mechanizmu ich użycia. Wówczas można je zlekceważyć i świadomie zareagować w sposób inny niż do tej pory, bądź też zastąpić jeden nawyk drugim. Wielokrotne powtarzanie nowego sposobu reakcji i zachowania prowadzi do zmiany. Potrzebna jest jednak konsekwencja i uważność działania. W każdej chwili mózg może podpowiedzieć stare rozwiązanie, które łączyło się do tej pory z poczuciem bezpieczeństwa i spokoju.

Ciągły proces samorozwoju i samodoskonalenia wymuszony został przez dzisiejsze tempo i charakter pracy i życia. Do przeszłości przechodzą dotychczasowe, sprawdzone metody działania i zarządzania. Aby odnieść sukces należy poznać swoje naturalne predyspozycje i wciąż je doskonalić, doświadczając nowych zdarzeń i przyswajając świeże informacje. Wymaga to dużej samoświadomości oraz konsekwencji w działaniu. Z drugiej jednak strony, chroni przed szybkim zestarzeniem się mózgu, który z zasady nie lubi tracić energii i działać poza przyjętymi schematami.

Autorem tekstu jest Katarzyna Tatarkiewicz, trenerka, mentorka, praktyk biznesu, wykładowca, ekspert i menedżer kierunku marketing i sprzedaż na Uczelni WSB Merito w Warszawie. Od ponad 20 lat zajmuje się biznesowo działaniami z obszaru marketingu, psychologii biznesu, zarządzania zasobami ludzkimi. Pracowała dla spółek medialnych, zajmujących się nowymi technologiami, nieruchomościami, finansami.